Η τουριστική αναγέννηση της Αθήνας, οδηγός για τη Μετα-Κορωνοΐου εποχή στον Ελληνικό ΤουρισμόΑφιερωμένο στην μνήμη του πρωτοπόρου του εναλλακτικού Τουρισμού στην Ελλάδα που έχασε τη μάχη με τον κορωνοϊό, Μιχάλη Τσούκια της Trekking Hellas, και στον πρωτοπόρο του θαλάσσιου Τουρισμού Ιωάννη Κουρούνη της Istion Yachting, που μας δίνει κουράγιο με την αισιοδοξία του.
Το παρακάτω είναι μια προσωπική προσέγγιση στην τουριστική αναγέννηση της Αθήνας, της καταγραφής των βασικών συντελεστών της επιτυχίας της σε σχέση με της διαμορφούμενες τάσεις και της νέας πραγματικότητας που φαίνεται ότι προκύπτει ως συνέπεια της παρούσας κρίσης. Δεν αποτελεί επιστημονική έρευνα, αλλά χρησιμοποιεί τις πληροφορίες από άρθρα, την προσωπική εμπειρία και το βασικό πλαίσιο της θεωρίας του Τουρισμού.
1. Καταστροφή για τον Τουρισμό, Υποχωρούν οι αφίξεις, Χάος στους δρόμους της Αθήνας.
Πολλοί από τους παραπάνω τίτλους κατέκλυζαν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων τον Ιούνιο του 2011, αποτυπώνοντας τις εγχώριες εξελίξεις σαν αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε το 2008, με την κατάρρευση κάποιων Αμερικανικών τραπεζικών ιδρυμάτων, και τον αντίκτυπο τους στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας, και κοινωνίας.
Μέσα σε 2 χρόνια η πτώση των αφίξεων στην Αθήνα έφτασε το 50% και οι προοπτικές μόνο ευοίωνες δε φαινόντουσαν. Στα τουριστικά γραφεία συστήναμε να αποφύγουν τη διανυκτέρευση στην Αθήνα, μιας και οι καθημερινές διαδηλώσεις, τα επεισόδια και οι απεργίες, μόνο πρόβλημα δημιουργούσαν στην τουριστική κίνηση και πιθανότατα οι επισκέπτες θα βρισκόντουσαν εγκλωβισμένοι σε κάποιο ξενοδοχείο ή λιμάνι μη μπορώντας να συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Μέσα στο 2012, οι Αθηναίοι είχαν πλέον αποδεχτεί αυτό που τους επιφύλασσε η μοίρα της οικονομικής κατάρρευσής, και της δυσπραγίας. Το κύμα των «νεόπτωχων» της ελληνικής κοινωνίας της πρωτεύουσας, και ιδιαίτερα οι νέοι, δεν ήταν εύκολο όμως να ταυτίσουν το μέλλον τους με το στιγματισμό του «τεμπέλη και ανίκανου Έλληνα» και παρ’ολες τις αντιξοότητες οι λύσεις βρέθηκαν εκ των έσω. Μικρά συνεργατικά καφενεία αντικατέστησαν τα πολυτελή καφέ – μπάρ με τους πορτιέρηδες τις προ-κρίσης εποχής. Μικροί πυρήνες δραστηριότητας στα καλλιτεχνικά δρώμενα, βοήθησαν στην έκφραση της αλληλεγγύης και της ζύμωσης των νέων μεταξύ τους. Εστιατόρια και ταβέρνες, επαναπροσδιόρισαν το κοινό τους, και μη έχοντας να προσφέρουν υπηρεσίες στους τουρίστες, έπρεπε να προσεγγίσουν τον ντόπιο οικονομικά αδύνατο συμπολίτη τους. Κάποιες από τις επιχειρήσεις έκλεισαν, κάποιες άλλαξαν και κάποιες άνοιξαν, όλες όμως αναπροσάρμοσαν τις τιμές τους, η ποιότητα, που είχε ξεχαστεί στο βωμό του γρήγορου κέρδους, επανήλθε, τα ντόπια προϊόντα πήραν τη θέση που άξιζαν στα μενού και η αξία σε σχέση με την τιμή έγινε και πάλι ελκυστική.
Ταυτόχρονα στο διεθνές περιβάλλον, το Ίντερνετ έγινε το βασικό εργαλείο πρόσβασης σε πληροφορίες, που μέχρι τότε ήταν δυσεύρετες και σελίδες όπως το Tripadvisor έγιναν σημεία αναφοράς σε γηγενείς και ξένους για να ανακαλύψουν την καλύτερη σχέση ποιότητας/τιμής σε ότι αφορούσε κάθε είδους τουριστικές υπηρεσίες. Σε συνδυασμό με τη δημοσιότητα που πήρε η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, δημιουργήθηκε ένα ρεύμα ταξιδιωτών που ήθελαν να στηρίξουν τη χώρα και το λαό της, που άκουγαν στα δελτία των ειδήσεων στις χώρες τους πόσο υπέφερε. Εδώ το Ίντερνετ έπαιξε το ρόλο της γέφυρας μεταξύ των ντόπιων και των συμπαθούντων ταξιδιωτών, και σε σχέση με την άνοδο της ποιότητας των υπηρεσιών, της ανάγκης για έκφραση μέσω της τέχνης και της διόρθωσης των τιμών, η Αθήνα αναγεννήθηκε τουριστικά, μέσω των ίδιων της των κατοίκων με αποτέλεσμα σε 5 χρόνια να τριπλασιάσει σχεδόν τον αριθμό επισκεπτών και διανυκτερεύσεων, να δημιουργήσει φιλικά οικοσυστήματα νεοφυών εταιρειών, και να δώσει απασχόληση σε δεκάδες χιλιάδες νέους, καλά μορφωμένους να στηρίξουν τις ζωές και τα όνειρα τους.
2. Καινοτομία και Αυθεντικότητα στο επίκεντρο
Περιήγηση στα Εξάρχεια, την αναρχική γειτονιά της Αθήνας …
Πόσοι από εμάς τους επαγγελματίες του Τουρισμού θα μπορούσαμε να προβλέψουμε το 2011, ενώ όλα γύρω μας κατέρρεαν ότι το 2015, θα υπήρχαν εταιρείες που θα είχαν ως best-seller έναν περιπατητικό γύρο των Εξαρχείων, που οι περισσότεροι από εμάς δεν θα τολμούσαμε οι ίδιοι να πάμε; Δεν νομίζω και πολλοί….
Αν λέγαμε στους ξένους επισκέπτες μας το 2007 ότι δεν μπορείς να δείς την Αθήνα αν δεν περάσεις από την κεντρική Αγορά ή από την Ευριπίδου να μυρίσεις τα μπαχάρια θα σε περνάγανε για τρελό που βάζεις σε κίνδυνο τον τουρίστα, και του δείχνεις την «άσχημη» πλευρά της Αθήνας.
Πόσο μάλλον ότι ένα παραδοσιακό ελληνικό γεύμα δεν περιλαμβάνει τζατζίκι, χωριάτικη σαλάτα, και μουσακά;;
Όλα αυτά ανατράπηκαν λοιπόν, από τους ίδιους τους ταξιδιώτες που άρχιζαν δειλά δειλά να επανεμφανίζονται στους δρόμους της Αθήνας. Η φήμη της πόλης που δε σταμάτησε να ζεί, παρ’όλο που σχεδόν έπεσε ο «ουρανός» στο κεφάλι της μαζί με το μεράκι των ντόπιων, την αγάπη για τα «δικά μας» που θα μοιραστούμε με τον πολύτιμο τότε επισκέπτη μας, τις συνέργειες των φορέων και την επανάσταση του Ίντερνετ στην πρόσβαση των πληροφοριών, έκαναν την Αθήνα έναν από τους πιο δυναμικά αναπτυσσομένους προορισμούς παγκοσμίως.
Η άνοδος του εμπειρικού τουρισμού, της γαστρονομίας και της αυθεντικότητας, ήρθε να δώσει ένα πολύτιμο σύμμαχο σε αυτήν την προσπάθεια αναγέννησης, μιας και η χώρα από ανέκαθεν είχε συγκριτικό πλεονέκτημα τις γεύσεις και την ποιότητα των πρώτων υλών στην κουζίνα, το πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν μαζί με την εναλλαγή στα τοπία και την πρόσβαση στη θάλασσα και φυσικά την αναμφισβήτητη φιλοξενία των κατοίκων της.
3. Ανάγκες και βιώσιμη ανάπτυξη
Η βιομηχανία του Τουρισμού είναι το αμάλγαμα υπηρεσιών μεταφοράς, εστίασης, φιλοξενίας και ψυχαγωγίας που οι άνθρωποι δένουν μεταξύ τους και τις μετατρέπουν σε εμπειρίες, εικόνες και αναμνήσεις. Ωστόσο είναι και μία βιομηχανία που εξαρτάται από ένα σορό άλλους παράγοντες που επηρεάζουν και την προσφορά και τη ζήτηση, καθιστώντας την μια από τις πιο ευαίσθητες βιομηχανίες παγκοσμίως. Το πολιτικό ρίσκο, οι οικονομικές συνθήκες και η ευκολία μετακίνησης καθορίζουν το περιβάλλον που αναπτύσσετε ή συρρικνώνεται η τουριστική κίνηση, είτε εισερχόμενη είτε εξερχόμενη.
Αν κάποιος μπορούσε να περιγράψει τη βιώσιμη ανάπτυξη, σίγουρα δεν θα μπορούσε να συμπεριλάβει προορισμούς που η σχέση κατοίκων προς επισκέπτες (κλινες/ημέρα ) δεν υπερβαίνει το τριπλάσιο συνήθως, ειδικά αν μιλάμε για νησιωτικούς προορισμούς.
Το παραπάνω βασίζεται στο γεγονός ότι ο τουρισμός σαν βιομηχανία εντάσεως απασχόλησης προσωπικού, θα χρειάζεται και αντίστοιχες υποδομές φιλοξενίας των εργαζομένων και τις κοινόχρηστες υποδομές (λιμάνια, δρόμοι, θέσεις στάθμευσης, αεροδρόμια, αποχετευτικό δίκτυο, κα).
Παράδειγμα των παραπάνω έρχεται να επαληθευτεί με προορισμούς όπως η Βενετία, η Βαρκελώνη, η Μαγιόρκα και Ιμπίζα, παλιότερα η Costa Brava, και πολύ πρόσφατα η Σαντορίνη και η Μύκονος, στη χώρα μας.
Από το σημείο που η φέρουσα ικανότητα ενός προορισμού υπερκερνάται, τότε αρχίζουν τα προβλήματα που αποτυπώνονται στην υπερβολική πίεση προς τις υποδομές, την συρρίκνωση της ικανοποίησης των επισκεπτών και τέλος τη δυσαρέσκεια των μόνιμων κατοίκων. Το τελευταίο θεωρείτε σημείο καμπής για έναν προορισμό, και συνήθως όταν ξεπερνάται σημαίνει ότι η επισκεψιμότητα του τουριστικού προορισμού θα αρχίσει να φθίνει, και πρέπει πάση θυσία να αποφεύγεται.
Στον αντίποδα έχουμε προορισμούς που κατά βάση δεν αναπτύχθηκαν για τον εισαγόμενο τουρισμό, αλλά για τον εγχώριο, με παραδείγματα όπως η Φολέγανδρος, η Ανάφη, τα Κύθηρα από νησιωτικούς προορισμούς και τις ακτές της Πελοποννήσου, το Πήλιο και την Εύβοια σαν ηπειρωτικούς προορισμούς. Η διαφορά μεταξύ των δύο έγκειται στην διατήρηση μιας πιο ήπιας οικοδομικής ανάπτυξης, στην πιο ποιοτική παροχή υπηρεσιών εστίασης, και στην πιο ουσιαστική επαφή ντόπιων κατοίκων και επισκεπτών, οδηγώντας σε μία καλύτερη συνολικά τουριστική εμπειρία.
Και η Αθήνα, με βάση τα όσα ειπώθηκαν έχει κερδίσει τουριστικό ρεύμα λόγω της στροφής της προς τα έσω, της κάλυψης των αναγκών του εμπειρικού ταξιδιώτη και της μείωσης της εποχικότητας, καθιστώντας τη ένα πετυχημένο παράδειγμα τουριστικής ανάπτυξης τα τελευταία 6 χρόνια.
4. Ταξιδιώτες μετά την 4η Ηλεκτρονική Επανάσταση
Για κάθε σύγχρονη τουριστική επιχείρηση, μια από τις ανάγκες που προέκυψαν την τελευταία δεκαετία είναι η ηλεκτρονική παρουσία της εταιρείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media), στις μηχανές αναζήτησης (search engines) και στους διαδικτυακούς τουριστικούς πράκτορες (ΟΤΑ). Και η συγκεκριμένη ανάγκη καθόρισε την επιτυχία ή μη κάθε επιχείρησης, καθώς οι περισσότεροι από εμάς και σαν εργαζόμενοι στον τουρισμό αλλά και σαν ταξιδιώτες ανατρέχουμε συχνά στις διαδικτυακές πληροφορίες για να διασταυρώσουμε στοιχεία, να δούμε τις επιδόσεις και τελικά να προτείνουμε (καταναλώσουμε) ή όχι υπηρεσίες.
Επίσης μια ηλεκτρονική παρουσία, δεν μπορεί να μην εμπεριέχει μια άρτια φτιαγμένη ιστοσελίδα, με ενημερωμένες υπηρεσίες, ελκυστικές φωτογραφίες και μια φιλική προς την πλοήγηση μηχανή κρατήσεων/ πωλήσεων που ο κάθε πελάτης θα μπορεί να ολοκληρώσει μια κράτηση ασφαλώς και γρήγορα.
Πέραν της παρουσίας, μία από τις πιο σημαντικές πτυχές της επικοινωνίας πλέον λαμβάνει χώρα ηλεκτρονικά και τις περισσότερες φορές δημόσια, κι έχει σαν συνέπεια την τεράστια προσοχή που πρέπει να δίνεται στον τρόπο που εκπροσωπούμε την επιχείρησή μας διαδικτυακά, είτε απαντώντας σε σχόλια και κριτικές, είτε κάνοντας αναρτήσεις στο διαδίκτυο.
Από την πλευρά των ταξιδιωτών, βλέπουμε μια σταθερή άνοδο στη χρήση των κινητών τηλεφώνων τους ως το πιο σημαντικό αξεσουάρ για τον σχεδιασμό, την αναζήτηση και την ολοκλήρωση των κρατήσεων πριν και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Συγχρόνως, τα κινητά αποτελούν και το μέσο με το οποίο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, θα έρθουν σε επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνική δικτύωσης για να επικοινωνήσουν τις εμπειρίες τους.
Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η δύναμη της εικόνας την εποχή των social media δίνει στη χώρα μας το απόλυτο συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω της φωτογένειας, των τοπίων και των φυσικών χρωμάτων. Χαρακτηριστικά, η Σαντορίνη με περισσότερα από 5 εκατομμύρια αναρτήσεις στο Instagram έχει δημιουργήσει ρεύμα επισκεπτών, που δεν δυσκολεύτηκαν να παράγουν και αναρτήσουν υλικό, παραπλήσιο των επαγγελματικών φωτογραφιών λόγω αφ’ενός της εξελιγμένης τεχνολογίας των κινητών τηλεφώνων , αλλά εξίσου λόγω της φωτογένειας του τοπίου. Ένα άλλο παράδειγμα αναζωογόνησης τουριστικού προορισμού είναι η Ζάκυνθος, με τη φωτογραφία από το Ναυάγιο να οδηγεί στην αύξηση της επισκεψιμότητας, αλλά και στον εμπλουτισμό των αφίξεων πέραν των παραδοσιακών αγορών του νησιού. Τέλος η Μήλος, ένα νησί που παραδοσιακά είχε μεγαλύτερο ποσοστό εγχώριου τουρισμού, είδε την αύξηση των ξένων επισκεπτών κατά την τελευταία δεκαετία, που θα μπορούσε να εξηγηθεί και ως αποτέλεσμα του φωτογενούς και ξεχωριστού τοπίου, ιδιαίτερα δε του Σαρακίνικου και του Κλεφτικου που έγιναν ευρέως γνωστά με τα social media.
Με τα παραπάνω είδαμε την επιρροή της τεχνολογικής εξέλιξης και δικτύωσης στις εταιρείες, τους προορισμούς και τους ταξιδιώτες, με συνέπεια την ανάδειξη προορισμών χωρίς την ενεργή συμμετοχή τους στη διαδικασία προσέλκυσης ταξιδιωτών, την ανάδειξη εταιρειών κι εμπειριών προσβάσιμων μέσω της τεχνολογίας και την διαχρονική αξία της επικοινωνίας και προσαρμοστικότητας κάθε επιχείρησης στα νέα δεδομένα. Εταιρείες που απέφυγαν να αλλάξουν, κι επέμειναν σε μοντέλα λειτουργίας παρελθόντων ετών, δεν συνεχίζουν να λειτουργούν, όπως η Thomas Cook και προορισμοί με μεγάλη εξάρτηση σε λίγες μεγάλες εταιρείες και αγορές, αναγκάζονται να υποστούν τις συνέπειες της εξέλιξης της τεχνολογίας και των αναγκών των ταξιδιωτών.
5. Κορωνοϊός και οι συνέπιες για τον Τουρισμό
Κοντά στο τέλος της δεκαετούς οικονομικής περιπέτειας, κατά την οποία βιώσαμε δύσκολα, η χώρα έδειχνε μόνιμα τα σημάδια της ανάκαμψης με το μεγαλύτερο μερίδιο της επιτυχίας της να οφείλετε στον Τουρισμό, σπάζοντας τα ρεκόρ αφίξεων κάθε χρονιά από το 2014 και μετά. Αυτό μέχρι και τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, όπου και μία επιδημία άρχισε από την Κίνα, κι εξελίχθηκε σε πανδημία σε σύντομο χρονικό διάστημα, επηρεάζοντας ριζικά τις ζωές όλων μας, την ίδια ώρα στα περισσότερα σημεία του πλανήτη.
Από τις αρχές του 20ου αιώνα έως και σήμερα, ποτέ ξανά δεν έχουν επιβληθεί τέτοια μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων, ταυτόχρονα και σε συντριπτικά μεγάλο αριθμό χωρών παγκοσμίως! Συνεπώς καμία θεωρία δεν θα μπορούσε να προσεγγίσει ένα τόσο καταστροφικό σενάριο σαν αυτό που ζούμε και καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Ακόμα και την περίοδο των Παγκοσμίων πολέμων, μπορεί στη χώρα μας ο Τουρισμός να μηδενίστηκε, αλλά σε άλλα μέρη του κόσμου υπήρχε κάποια κανονικότητα, επιτρέποντας κάποια οικονομική δραστηριότητα.
Με τα μέτρα ακόμα σε εφαρμογή και το τέλος των να μην παραμένει ακόμα γνωστό, σε συνδυασμό με τις ανεξίτηλες παρενέργειες που η ολοκληρωτική παύση των περισσότερων τομέων της οικονομίας έχει επιφέρει, οι συνέπειες που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε παραμένουν εν πολλοίς άγνωστες, με τα δεδομένα να αλλάζουν ταχύτατα.
Μερικές μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν, εφ’όσον μιλάμε για ένα τόσο πρωτοφανές και τεράστιας κλίμακας φαινόμενο. Από τα πιο σίγουρα πράγματα που κάποιος μπορεί να θεωρήσει δεδομένο είναι ότι εκατομμύρια συνάνθρωποί μας θα χάσουν τις δουλείες τους, με αποτέλεσμα το εισόδημά τους να συρρικνωθεί, στις περισσότερες αγορές που έως τώρα θεωρούνται κύριες για τον εισερχόμενο Τουρισμό. Έχοντας την οικονομική κρίση του 2008 σαν πυξίδα, εδώ μπορούμε να πούμε ότι θα χρειαστούν περίπου 2-2.5 χρόνια από την άρση των περιοριστικών μέτρων, έως ότου ξαναρχίσει να ισορροπεί και να αποκαθίσταται οικονομικά ο δυνητικός ταξιδιώτης από τις κύριες αγορές.
Ένα δεύτερο δεδομένο, αφορά τις μεταφορές και την κατάσταση που θα επικρατεί κατά βάση στις αεροπορικές, τις ακτοπλοϊκές εταιρείες και την επίπτωση των μέτρων αποστασιοποίησης στα δημόσια μέσα συγκοινωνιών. Το οικονομικό πλήγμα για αυτές τις εταιρείες θα είναι τεράστιο και δεν έχει προηγούμενο. Ακόμα και με τη στήριξη των εταιρειών από τα κράτη, οι περισσότερες από αυτές θα χρειαστεί να αναδιαρθρώσουν τον τρόπο που λειτουργούν, το εύρος των δρομολογίων, τα κόστη που θα επωμιστούν και τελικά το κόστος για να εκτελέσουν το έργο τους προς τον καταναλωτή – ταξιδιώτη. Κάποιες άλλες θα κλείσουν με συνέπεια τη μείωση του ανταγωνισμού και φυσικά της αύξησης του ταξιδιωτικού κόστους. Επίσης, τα αεροδρόμια και τα δημόσια μέσα μεταφοράς, θα επιβάλλουν μέτρα που θα επηρεάσουν την ικανότητα εξυπηρέτησης και μεταφοράς, με συνέπεια την επιπλέον προσπάθεια και χρόνο που πρέπει να καταβληθεί από τους ταξιδιώτες προς οποιονδήποτε προορισμό.
Το τρίτο δεδομένο αφορά τον ανθρώπινο παράγοντα και πιο συγκεκριμένα, τον φόβο για πιθανή μόλυνση από τον ιό, που θα έχει ως αποτέλεσμα την ακύρωση ή αναβολή πλάνων για κάποιο ταξίδι, κοντινό ή μακρινό ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης. Εδώ σίγουρα θα ενταθεί η ανάγκη για αναζήτηση εμβολίου, ώστε να επιτρέψει την ελαχιστοποίηση των κινδύνων νόσου από τον ιό, και κατά τα λεγόμενα δεν θα είναι πριν το καλοκαίρι του 2021.
Τέταρτο δεδομένο αφορά την υποδοχή επισκεπτών στα καταλύματα, σκάφη προς ενοικίαση, κρουαζιερόπλοια και επιχειρήσεις εστίασης με τη χωρητικότητα να επηρεάζεται αρνητικά και τα αυξημένα κόστη καθαρισμού, απολύμανσης όπως και για την, κατά τα φαινόμενα, απαραίτητη ύπαρξη υγειονομικών κιτ προσωπικής χρήσης. Με τα ήδη εφαρμοσμένα μέτρα, όπως και με όσα γράφονται και λέγονται η χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, θα οδηγήσει σε ριζική αλλαγή των προϋποθέσεων υποδοχής και εξυπηρέτησης εγχώριων και εισερχόμενων ταξιδιωτών, που σημαίνει ότι κάποιες επιχειρήσεις, μέσα και υπηρεσίες θα είναι ασύμφορο να επανέλθουν σε λειτουργία.
Πέμπτο δεδομένο θεωρώ πως είναι, ότι αυτοί που τελικά πρώτοι θα μπορέσουν να ταξιδέψουν θα είναι άνθρωποι που θα έχουν αυξημένα εισοδήματα, θα έχουν χρόνο και θα διαθέσουν και τα εισοδήματα και τον χρόνο τους, εφ’όσον αισθάνονται ασφαλής, για ένα ταξίδι σε κάποιο κατά βάση κοντινό προορισμό, και ει δυνατόν με ιδιωτικό μέσο μετακίνησης (αεροπλάνο, σκάφος, αυτοκίνητο), ώστε να αποφύγουν τον συνωστισμό και την ταλαιπωρία που θα υφίσταντο με άλλα μέσα. Εδώ θα μπορούσα να προσθέσω και όσους έχουν τη δυνατότητα να δουλέψουν εξ’αποστάσεως, αφού εξασφαλίσουν την πρόσβαση σε ταχεία σύνδεσή Ιντερνετ.
Σαν έκτο δεδομένο θα χαρακτήριζα τη βεβαιότητα για το πάγωμα όλων των εταιρικών ταξιδιών, εταιρικών εκδηλώσεων, συνεδρίων, και γενικότερα μεγάλων συναθροίσεων, αθλητικών εκδηλώσεων και θεαμάτων, που για λόγους δημόσιας υγείας και προφύλαξης δεν θα επιτραπούν να πραγματοποιηθούν στο κοντινό και ίσως απώτερο μέλλον.
6. Η Ελληνική επιτυχία
Πέτρος Αντωνόπουλος.
Λίγοι μεταξύ μας θα περιμέναμε την τόσο επιτυχή διαχείριση της υγειονομικής κρίσης της πανδημίας στην χώρα μας, και είμαι σίγουρος ότι σχεδόν κανείς ξένος. Μετά από την τάχιστη αντίδραση της κυβέρνησης, την υιοθέτηση των απόψεων των κατά τεκμήριο εξαίρετων επιστημόνων, αλλά και τη σχεδόν καθολική ανταπόκριση της ελληνικής κοινωνίας (καθοριστικός και ο ρόλος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ΣΥΡΙΖΑ, ας μην αποσιωπούμε, παρένθεση blogger) στα μέτρα που εξαγγέλθηκαν, η χώρα δείχνει να έχει ανταπεξέλθει εξαιρετικά στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού.
Σαν συνέπεια, και δεδομένου των αργών αντανακλαστικών και πιο χαλαρής διαχείρισης από χώρες με πολύ καλύτερα δημόσια οικονομικά και πιο «ακριβά» συστήματα δημόσιας υγείας, η Ελλάδα έχει λάβει μια μεγάλη και δωρεάν θετική δημοσιότητα, που έχει δημιουργήσει σοβαρές προσδοκίες στον πληθυσμό για την επόμενη μέρα. Παρ’όλο που το βέλτιστο θα ήταν να μην είχαμε χάσει ούτε έναν, ο εξαιρετικά περιορισμένος αριθμός κρουσμάτων και θανάτων, θα βρει την Ελλάδα με τους περισσότερους συμπατριώτες μας μαζί στον αγώνα για την επόμενη μέρα.
Ας μιλήσουμε λοιπόν γιατί ο Τουρισμός παρόλο που θα πληγεί όσο ποτέ άλλοτε, έχει τη δυνατότητα να ανακάμψει δυναμικά στην μετά-κορωνοϊου εποχή. Ήδη, με δηλώσεις του Πρωθυπουργού και του υπουργού Τουρισμού και άλλων φορέων, το 2020 θα είναι μια χρονιά που το στοίχημα θα είναι να υπάρξει ο εσωτερικός τουρισμός. (;) (Δεν υιοθετήθηκε η πρόταση της αντιπολίτευσης για επιδότηση 3 εκ. εσωτερικών τουριστων με περίπου 700 εκ. ευρώ, που θα προκαλούσε πραγματικό ε.τ.) Στο παράδειγμα της Αθήνας, είδαμε πως μία τελειωμένη τουριστικά πρωτεύουσα αναδείχθηκε μέσα από τους ανθρώπους της, σ’ένα προορισμό που έχει καταφέρει να προσελκύσει τρεις φορές τον αριθμό επισκεπτών που είχε στα πρό-κρίσης χρόνια, έχοντας δημιουργήσει από το μηδέν μία νέα εικόνα αστικού προορισμού, σε συνδυασμό με την προσφορά καινοτόμων ταξιδιωτικών εμπειριών, επιτυχημένης εισαγωγής της οικονομίας του διαμοιρασμού, της ανάδειξης του θαλάσσιου μετώπου και φυσικά με τη συμμετοχή των εξαιρετικά καταρτισμένων και φιλόξενων Αθηναίων μαζί με τη σύμπραξη δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οδήγησαν στην καθολική επαναφορά στον τουριστικού χάρτη της αρχαιότερης Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας.
Το επικοινωνιακό κεφάλαιο που κέρδισε η χώρα με τη διαχείριση της κρίσης, της δίνει ένα προβάδισμα σε σύγκριση με άλλους ανταγωνιστικούς προορισμούς και σίγουρα με την άρση των περιορισμών θα επιτρέψουν σε όσους αποφασίσουν πρώτοι, να νιώσουν μια «υγειονομική ασφάλεια» και να μας επισκεφθούν. Τα μοναδικά κάλη σε συνδυασμό με την εξαιρετική τουριστικά φήμη, απηχούν σε ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό ταξιδιωτών, που θα θελήσουν (;)(θα το δούμε τέλος 2020 και θα το σημειώσουμε εδώ κατά πόσο θα έχει υλοποιηθεί) να μας επισκεφθούν...
Όπως είδαμε, ο σύγχρονός ταξιδιώτης θα συνεχίζει να ονειρεύεται αυθεντικές ταξιδιωτικές εμπειρίες, και σε συνδυασμό με τα δεδομένα που δημιούργησε ο κορωνοϊός, η χώρα λόγο της γεωγραφίας, και το πλήθος των προορισμών επίσης θα βοηθηθεί να αναδείξει νέους τουριστικούς προορισμούς που λίγοι εισερχόμενοι τουρίστες τώρα επισκέπτονται.
Θεματικός τουρισμός, όπως ο θαλάσσιος τουρισμός που προσφέρουν ιδιωτικότητα, περιορισμένες επαφές και πρόσβαση σε μη κορεσμένα μέρη θα ανακτήσουν το πλεονέκτημα, έχοντας υπ’όψη και τη τάση για μοναδικές εμπειρίες, και σίγουρα η ιστιοπλοΐα είναι μία από αυτές. Αντίστοιχα, και τουρίστες με πιο ψηλά εισοδηματικά κριτήρια, μπορεί να επιλέξουν ένα ακριβό μηχανοκίνητο σκάφος για τις διακοπές τους, αποφεύγοντας έτσι την επαφή με περισσότερο κόσμο. Ο τουρισμός υγείας κι ευεξίας, επίσης θα δει θεαματική άνοδο, και θα χρειαστούν περισσότερες και πιο καινούριες υποδομές για να εξυπηρετηθεί η ζήτηση που θα προκύψει.
Ο μαζικός τουρισμός θα πληγεί κι αντίστοιχα οι προορισμοί υποδοχής του, αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργηθούν και οι χώροι που θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν την ταυτότητα και τον πελάτη στόχο αυτών των προορισμών, μαζί με τις εναλλακτικές δραστηριότητες. Η επιστροφή στους πρό κορωνοϊού αριθμούς αφίξεων θα χρειαστεί περίπου 3 έτη, αλλά με σημαντικότερη δαπάνη ανά κεφαλή, τουλάχιστον κατά την περίοδο διόρθωσης.
Η από χρόνια συζητούμενη επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, θα επιταχυνθεί με πολλούς προορισμούς να πρέπει να εξυπηρετούν σε 12μήνη βάση και δραστηριότητες που είχαν έως τώρα περισσότερη απήχηση τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η τεχνολογία και η εξέλιξη της θα επηρεάσει θετικά την βιομηχανία του Τουρισμού και θα βρεθεί στο κέντρο της διαμορφούμενης πραγματικότητας, αυξάνοντας τον αριθμό των επιχειρήσεων που τη χρησιμοποιούν για την παρουσία, την επικοινωνία και την ολοκλήρωση των κρατήσεων, και ταυτόχρονα βοηθώντας να απελευθερωθούν κεφάλαια από τη διαχείριση προς άλλους σκοπούς που θα κριθούν αναγκαίοι.
Μια άμεση συνέπεια της κρίσης, θα είναι η αναγκαία ευελιξία που πρέπει να δείξουν οι τουριστικές επιχειρήσεις, με πιο ευέλικτες πολιτικές πληρωμών και ακυρώσεων, ποικιλία προσφορών και προσέγγιση νέων αγορών. Οι νέες αγορές θα χρειαστούν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης, και επίσης λαμβάνοντας υπ’οψιν τις κατά περίπτωση ιδιαιτερότητες τους. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στις αγορές των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής, όπως και πιο δυναμική προσπάθεια προσέλκυσης της μεγάλης αγοράς της Ινδίας και της Λατινικής Αμερικής.
Αν παρουσιασθεί ως μερική λύση η πιστοποίηση προορισμών ως «COVID-FREE areas», εδώ τα νησιά θα παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο ακριβώς γιατί με ελεγχόμενες προσβάσεις και γεωγραφία, θα μπορούν εύκολα να διατηρήσουν αυτή την ιδιότητα, χωρίς τεράστια μέτρα πέραν των ελέγχων πριν την αναχώρηση από τη χώρα τους, και κατά την άφιξη στον προορισμό.
Η οικονομία διαμοιρασμού στα καταλύματα, ίσως ενισχυθεί σε απομονωμένους προορισμούς, και κατά πάσα πιθανότητα θα μειωθεί στα αστικά κέντρα, πάντα λαμβάνοντας υπ’όψιν την προσαρμογή τους στα υγειονομικά μέτρα υποδοχής και στην επικοινωνία αυτών προς τους δυνητικούς πελάτες. Εδώ πιθανόν να δούμε και αρκετούς εγχώριους ταξιδιώτες, που θα προτιμήσουν την απομόνωση σε έναν προορισμό μακριά από πόλεις και το συνωστισμό.
Δραστηριότητες που βάσιζαν την κερδοφορία τους σε οικονομίες κλίμακας, με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων να απαιτείται για να καλυφθούν τα έξοδα, όπως περιηγητικοί γύροι με μεγάλα πούλμαν ή ημ/σιες κρουαζιέρες με μεγάλα πλοία θα δοκιμαστούν, με την επιβίωση τους να έγκειται στην ταχύτητα προσαρμογής και τις δυνατότητες τους να περιορίσουν τα κόστη.
Εδώ να τονίσω ότι η ήδη καταγραφείσα τάση τα τελευταία 8 χρόνια για περισσότερο μεμονωμένους ταξιδιώτες που ζητούν αυθεντικές εμπειρίες σε σχέση με τα οργανωμένα ταξίδια, θα ενισχυθεί και σε συνδυασμό με την ελκυστικότητα μη γνωστών προορισμών, η χώρα έχει τη δυνατότητα να πρωταγωνιστήσει στην ανάκαμψη της τουριστικής βιομηχανίας.
7. Συμπεράσματα
Χρησιμοποιώντας την παραδοχή της κυκλικότητας των οικονομιών του πλανήτη (ανάπτυξη, κρίση, ύφεση, κοκ), και κατά συνέπεια και του Τουρισμού, οι επαγγελματίες καλούμαστε κατ’αρχήν να επιβιώσουμε, να προσαρμοστούμε και να αναπτυχθούμε ξανά, κόντρα σε μία κρίση, που ποτέ ξανά δεν ήταν τόσο οριζόντια σε όλον τον πλανήτη, ταυτοχρόνως και που θα αφήσει τόσο βαθιές συνέπειες πρώτα στην ζωή μας, και κατόπιν στην εργασία και τις διακοπές μας.
Αντλώντας έμπνευση από μια άλλη κρίση διαφορετική της σημερινής, το παράδειγμα της Αθήνας και της αναγέννησης της τουριστικά, μας δίνει μια νότα αισιοδοξίας για το πώς, γιατί και πότε μπορούμε να ελπίζουμε ξανά, μιας και η Αθήνα μέσα από την κρίση βγήκε πιο δυνατή από ποτέ και πιο φιλική για όλους μας.
Με την συλλογική μας ψυχολογία όχι στο καλύτερο σημείο, και την ανάγκη να μην ερμηνεύουμε τις προσδοκίες ή τους φόβους μας αλλά τα δεδομένα έως τώρα, προσπάθησα ρεαλιστικά να αποτυπώσω και να αναλύσω κάποιους τρόπους που δούλεψαν και μας κάνουν να αισιοδοξούμε, στο βαθμό που η κατάσταση μας επιτρέπει. Και η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης από τη χώρα μας, αποδεικνύει ότι όταν θέλουμε, μπορούμε και όταν τα πράγματα δυσκολεύουν η προσαρμοστικότητα μας, δίνει το συγκριτικό πλεονέκτημα του λαού μας έναντι άλλων.
Ευχαριστώ για το χρόνο σας.
Φιλικά
Πέτρος Αντωνόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου